Przyczyny niedosłuchu u dorosłych i dzieci

Niedosłuch to ubytek słuchu polegający na nieprawidłowym przewodzeniu lub odbiorze dźwięków. Jego przyczyny mogą być różne m.in. w zależności od tego, czy występuje u dorosłych czy u dzieci.

Poznaj przyczyny niedosłuchu i dowiedz się, czy możesz zapobiec postępującej utracie słuchu.

Jak odbieramy dźwięki – czyli jak powstaje wrażenie słuchowe

Zanim dźwięk wywoła wrażenie słuchowe w naszym mózgu, musi przejść przez 5 etapów. Na każdym z nich może dojść do nieprawidłowości, stanowiącej przyczynę niedosłuchu. Jedynie sprawne działanie wszystkich elementów na każdym etapie umożliwia nam dobre słyszenie.

1. Dźwięk rejestrowany jest przez ucho zewnętrzne. Małżowina działa jak „lejek”, skupia dźwięk i przekazuje go do przewodu słuchowego.
2. Fala dźwiękowa dociera do błony bębenkowej i wprawia ją w drganie. Błona bębenkowa porusza 3 kosteczki w uchu środkowym (młoteczek, kowadełko, strzemiączko). Ten fragment drogi dźwięku to część przewodzeniową drogi słuchowej.
3. Następnie w ślimaku rozpoczyna się etap odczuwania dźwięku. Drgania wprawiają w ruch znajdującą się w ślimaku ciecz. Jednocześnie podrażniane są komórki włosowate w narządzie Cortiego (w uchu wewnętrznym) powodując impulsy bioelektryczne.
4. W kolejnym etapie nerw słuchowy przewodzi informacje w postaci impulsów bioelektrycznych do mózgu.
5. W mózgu – Centralnym Systemie Nerwowym – powstaje wrażenie słuchowe, które jest interpretowane jako mowa lub inny dźwięk.

Niedosłuch – główne przyczyny i rodzaje

Wrodzone przyczyny niedosłuchu

Niedosłuch u najmłodszych może być spowodowany uwarunkowaniami genetycznymi. Co ciekawe, niedosłuch izolowany, czyli niepowiązany z innymi wadami, dziedziczy się najczęściej recesywnie. Czyli ujawnia się dopiero wtedy, kiedy dziecko ma dwie krople zmutowanego genu – jedną odziedziczoną po ojcu, drugą po matce. Osoby, które posiadają tylko jedną zmutowaną kopię słyszą normalnie.

Niedosłuch u najmłodszych może też być spowodowany chorobami przebytymi przez matkę podczas ciąży. Sporym zagrożeniem dla płodu, w tym także dla prawidłowego słuchu jest różyczka. Innymi zagrożeniami wirusowymi, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży są świnka, ospa wietrzna czy odra.

Wada słuchu u niemowląt może być również skutkiem stosowania różnych leków podczas ciąży, w tym antybiotyków, a także wystąpienia cukrzycy lub choroby nerek.

Sprawdź także: Niedosłuch u dzieci – wpływ na rozwój

U starszych dzieci najczęściej do niedosłuchu prowadzą dwa problemy: problem z migdałami oraz przewlekłe, wysiękowe zapalenie ucha środkowego.

Przyczyny niedosłuchu u dorosłych

Głównymi przyczynami niedosłuchu u osób dorosłych są:

• Wiek
• Hałas
• Choroby
• Wypadki
• Działanie leków ototoksycznych

Na występowanie niedosłuchu w wielu przypadkach nie mamy wpływu, ale odpowiednia reakcja, czy regularne badania słuchu, zwłaszcza po 50 roku życia, znacznie zmniejszają ryzyko całkowitej utraty słuchu.

Warto tu jednak zwrócić uwagę na hałas, który niszczy słuch w każdym wieku, a tej przyczynie niedosłuchu w większości przypadków możemy zapobiec. Szacuje się, że już dźwięk o natężeniu 85 decybeli prowadzi do stopniowego, ale i trwałego uszkodzenia słuchu. Miejska ulica w godzinach szczytu generuje hałas o sile 110 dB. O tym natężeniu hałasu możemy również mówić w kontekście głośnego słuchania muzyki, odgłosu pracującej kosiarki, czy przelatującego samolotu.

Świadomość hałasu i jego wpływu na uszkodzenia słuchu może nam pomóc w zastosowaniu odpowiedniej ochrony np. zatyczek, ochronników słuchu czy odpowiednich wkładek przeciwhałasowych podczas pracy w hałasie, słuchaniu muzyki na odpowiednim poziomie, itp.

Najczęstszą przyczyną niedosłuchu jest jednak wiek. Szacuje się, że ponad 80% osób w wieku pomiędzy 57 i 89 lat wykazuje upośledzenie słuchu. Jeśli chcesz poznać typowe oznaki niedosłuchu – przejdź do artykułu. 

Niedosłuch – 3 rodzaje

W zależności od tego, w jakiej części drogi słuchowej powstaje niedosłuch możemy wyróżnić:

1. Ubytek słuchu odbiorczy (sensoryczno-odbiorczy)

W tym wypadku dźwięk jest doprowadzany do ucha wewnętrznego, ale dalej jest nieprawidłowo przetwarzany na impulsy nerwowe, przez co dźwięki są nieprawidłowo rozpoznawane. Może to być spowodowane uszkodzeniem ślimaka lub nerwu słuchowego bądź przewlekłymi stanami zapalnymi.

2. Ubytek słuchu przewodzeniowy

W tym wypadku zaburzone zostaje przenoszenie dźwięków od małżowiny usznej, przez ucho środkowe aż do ucha wewnętrznego. Może być spowodowany problemami związanymi z uchem zewnętrznym oraz uchem środkowym, np.: nadmierne wydzielanie gruczołów woszczynowych (czop woszczynowy), ubytek błony bębenkowej, otoskleroza (rodzaj zwapnienia kosteczki słuchowej –strzemiączka).

3. Ubytek słuchu mieszany
   Jest to połączenie ubytku słuchu spowodowanego złym przewodzeniem oraz ubytku sensoryczno-odbiorczego.

Jak zdiagnozować niedosłuch?

W przypadku dzieci, po ich narodzeniu, przeprowadza się powszechne, przesiewowe badania słuchu. Jeśli przesiewowa otoemisja akustyczna wskaże jakąś nieprawidłowość, dziecko jest kierowane na dalszą, często pogłębioną diagnostykę, np. badanie ABR.

Zawsze jednak zwracaj uwagę na takie zachowania dziecka jak:

– reakcja na dźwięki otoczenia, czy głos
– rozpoczęcie gaworzenia (najpóźniej w 6 miesiącu)
– rozumienie mowy, wypowiadanie pierwszych słów (najpóźniej ok. 1 roku)

W przypadku starszych dzieci obserwuj czy:

– nie mówi głośniej niż zwykle
– rozkręca głośność TV czy słucha muzyki głośniej
– nie reaguje na polecenia (może nie słyszeć)

W razie wystąpienia budzącego wątpliwość zachowania, umów się z dzieckiem do laryngologa, bądź zapisz na badanie słuchu u protetyka słuchu. Gorsze słyszenie nie musi wynikać z uszkodzenia słuchu. Może to być np. zalegająca woskowina, którą wystarczy usunąć, bądź przeziębienie, które powoduje czasowe otępienie słuchu. 

Osoby dorosłe dotknięte niedosłuchem, często nie zauważają pierwszych oznak osłabionego słyszenia.

To osoby z bliskiego otoczenia zazwyczaj jako pierwsze zauważają problem. Przy niedosłuchu odbiorczym oznakami niedosłuchu są m.in.

• gorsze rozumienie mowy (prosimy rozmówcę o powtórzenie)
• utrudniona rozmowa z wieloma osobami, lub gorsze rozumienie w hałasie (irytujemy się, że nie słyszymy, przeszkadza nam hałas, prosimy o mówienie głośniej).

W przypadku przewodzeniowej utraty słuchu mamy wrażenie, że inni cicho mówią, a to my słyszymy wszystko znacznie ciszej. To też sprawia, że unikamy rozmów, prosimy o głośniejsze mówienie, pogłaśniamy radio czy telewizję.

Przeczytaj również: Konsekwencje niedosłuchu – demencja

Podobnie, jak u dzieci, przy problemach ze słyszeniem powinniśmy zapisać się na badania słuchu. Jeśli u lekarzy są kolejki, najlepiej od razu umówić się na bezpłatne badania słuchu u protetyka słuchu.

Wyniki takiego badania (audiometrii) wskażą, czy mamy do czynienia z niedosłuchem. Protetyk słuchu poinformuje o możliwościach zaopatrzenia w aparaty słuchowe w przypadku niedosłuchu i możliwościach uzyskania dofinansowania do zakupu pomocy słuchowych

Jak dbać o słuch?

Dbanie o uszy jest bardzo ważne. Czasem, dzięki odpowiedniej higienie, unikamy zapalenia, które może prowadzić do niedosłuchu. Jednocześnie odpowiednie czyszczenie, unikanie przeciągów, zimna (noszenie czapek), również chroni nas częściowo przed zapaleniami, które mogą doprowadzić do osłabienia słuchu.

Ale dbanie o słuch to nie tylko dbanie  uszy. Aby zmniejszyć ryzyko niedosłuchu powstałego na skutek hałasu, powinniśmy stosować odpowiednie ochronniki słuchu w przypadku przebywania w hałaśliwym otoczeniu.

Dla naszego słuchu dobry jest też odpoczynek od dźwięków. Dlatego serwujmy sobie ciszę, czy to w nocy, czy nawet w ciągu dnia, jeśli możemy sobie na to pozwolić.

W przypadku uwarunkowań genetycznych, wypadków, działania leków, czy naturalnego procesu starzenia się, nie mamy wpływu na ich wystąpienie i skutki. W takich sytuacjach zaleca się stosowanie aparatów słuchowych, dzięki którym opóźniamy lub zatrzymujemy proces postępowania niedosłuchu.  

Aparaty słuchowe dzielą się na klasy. Dobór odpowiedniego aparatu słuchowego powinien uwzględniać nie tylko stopień ubytku słuchu, ale również środowisko, w którym przebywasz, czy styl życia jaki prowadzisz. Więcej na temat klas aparatów słuchowych przeczytasz w artykule: Klasy aparatów słuchowych

W przypadku jakichkolwiek pytań skontaktuj się z nami.

Pozdrawiamy
Zespół BRANDvital