Niedosłuch jest problemem cywilizacyjnym, szacuje się, że zmaga się z nimi około 1,5 miliarda ludzi na całym świecie, w tym niespełna 3 miliony osób w Polsce. Najczęściej występuje u seniorów (niedosłuch obserwuje się u ponad 70 proc. osób powyżej 70. roku życia), jednak coraz częściej diagnozowane są wady słuchu u dzieci i młodzieży. Jakie rodzaje niedosłuchu wyróżniamy i czym się charakteryzują poszczególne jego typy?  

Wada słuchu – definicja

Wada słuchu to zaburzenie przetwarzania lub obierania dźwięków, w tym mowy. Może występować jako objaw izolowany lub w towarzystwie innych dolegliwości, takich jak np. zawroty głowy czy szumy uszne. Częstotliwość występowania niedosłuchu wzrasta wraz z wiekiem – największy odsetek pacjentów z problemami tego typu występuje w grupie osób po 65. roku życia. 

Przyczyny wad słuchu

Przyczyny ubytku słuchu obejmują liczne zaburzenia i dolegliwości. 

Wady słuchu u dzieci mają często charakter wrodzony, co może wiązać się z nieprawidłowym przebiegiem ciąży, np. chorobami matki (do wystąpienia wad słuchu u noworodka predysponują m.in. różyczka, toksoplazmoza), przyjmowanymi przez nią lekami (np. niektórymi rodzajami antybiotyków) bądź też konfliktem serologicznym. Niedosłuch u dziecka może być spowodowany również komplikacjami okołoporodowymi (np. niedotlenieniem, urazem mechanicznym). Pewne znaczenie mają także predyspozycje genetyczne. 

Wady słuchu u dorosłych mogą rozwinąć się w odpowiedzi na szereg zróżnicowanych czynników. Najczęściej wymienia się tutaj: 

• uraz akustyczny – ekspozycję na nadmierny hałas powodujący uszkodzenie kosteczek słuchowych, 
• uraz mechaniczny – np. przebicie błony bębenkowej podczas czyszczenia uszu patyczkiem, uraz głowy, uraz spowodowany nagłą zmianą ciśnienia, np. podczas nurkowania, 
• infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze – jako powikłanie chorób, takich jak m.in. różyczka, świnka, ospa wietrzna, ale także zapalenie opon mózgowych, ropne zapalenie ucha, 
• problemy z krążeniem – zaburzenia przepływu krwi prowadzące do niedotlenienia narządu słuchu, towarzyszące m.in. nadciśnieniu tętniczemu, cukrzycy i miażdżycy, 
• zatrucie lekami – chodzi o środki ototoksyczne, czyli uszkadzające słuch, takie jak np. niesterydowe leki przeciwzapalne.

Za niedosłuch mogą odpowiadać również choroby autoimmunologiczne i alergiczne, stwardnienie rozsiane czy guzy nowotworowe występujące w obrębie głowy. 

Przeczytaj również: Badanie słuchu u dzieci – jak wygląda i gdzie je można zrobić?

Rodzaje wad słuchu 

Klasyfikacja wad słuchu uwzględnia liczne zmienne, takie jak choćby czas wystąpienia pierwszych objawów czy miejsce uszkodzenia struktur słuchowych. 

Rodzaje wad słuchu ze względu na lokalizację uszkodzenia 

Zgodnie z tym kryterium wyróżniamy: 

• niedosłuch typu obwodowego – występuje na skutek uszkodzenia struktur budujących narząd słuchu. Zaliczają się tutaj: 
  • niedosłuch przewodzeniowy – uszkodzeniu ulegają struktury odpowiedzialne za przekazywanie fal dźwiękowych: przewód słuchowy zewnętrzny, błona bębenkowa, kosteczki słuchowe; charakteryzuje się gorszym słyszeniem w zakresie dźwięków niskich, mniej problematyczne jest rozumienie mowy w hałasie; 
  • niedosłuch odbiorczy – uszkodzeniu ulega ucho wewnętrzne lub nerw słuchowy, które biorą udział w procesie odbierania dźwięków; typowe jest gorsze słyszenie dźwięków wysokich przy lepszych zdolnościach rozumienia mowy w hałasie; 
  • niedosłuch mieszany – łączy cechy i objawy niedosłuchu przewodzeniowego i mieszanego;
  • niedosłuch centralny – uszkodzeniu ulegają ośrodki w mózgu odpowiedzialne za słyszenie; pojawia się szereg problemów z rozumieniem mowy, osłabienie pamięci słuchowej, trudności z nauką czytania i pisania, nadwrażliwość na dźwięki. 

Rodzaje wad słuchu ze względu na stopień ubytku 

Prawidłowy próg słyszenia mieści się w zakresie od 0 do 20 dB. Oznacza to, że osoby bez ubytku słuchu potrafią zlokalizować, zidentyfikować i zinterpretować bardzo ciche dźwięki. Granicą wydolności słyszenia jest wartość 25 dB – przekroczenie tego poziomu przekłada się na poważnie trudności w porozumiewaniu się. Zależnie od głębokości występuje zatem: 

• niedosłuch lekki – 20-40 dB
• niedosłuch umiarkowany – 41-70 dB
• niedosłuch znaczny – 71-90 dB
• niedosłuch głęboki – powyżej 90 dB.

Rodzaje wad słuchu ze względu na etiologię 

Zależnie od przyczyny powstawania wady słuchu można podzielić na wspomniany już niedosłuch wrodzony i nabyty. 

Niedosłuch wrodzony powstaje m.in. jako konsekwencja chorób matki w czasie ciąży czy w efekcie mutacji genetycznych. Niedosłuch nabyty to taki, która rozwija się już po narodzinach dziecka na skutek urazów głowy, schorzeń, doznanych urazów akustycznych czy też przyjmowana niektórych grup leków. 

Przeczytaj również: Niedosłuch u dzieci – wpływ na rozwój

 

 

Rodzaje wad słuchu ze względu na czas wystąpienia 

Określenie okresu, w którym wystąpił niedosłuch jest bardzo ważne w kontekście rozwoju dziecka, przede wszystkim nauki mowy, ale też opanowania przez nie szeroko pojętych zdolności psychospołecznych. Im wcześniej zostanie rozpoznana wada słuchu u dziecka i im szybciej zostanie podjęte odpowiednie leczenie, tym większe szanse na normalne funkcjonowanie malucha. 

Specjaliści wyodrębniają: 

• niedosłuch prelingwalny – rozwija się zanim dziecko zacznie posługiwać się językiem (do ok. 3. roku życia)
• niedosłuch perylingwalny (interlingwalny) – pojawia się, gdy dziecko ma już opanowane podstawy języka, ale nie potrafi korzystać z systemu gramatycznego (ok. 3-5. roku życia)
• niedosłuch postlingwalny – powstaje, kiedy dziecko w pełni posługuje się mową (ok. 5-7. roku życia i później).

Pierwsze objawy wad słuchu u dorosłych i dzieci powinny zostać jak najszybciej skonsultowane z laryngologiem. Specjalista zleci wykonanie odpowiednich badań, np. otoemisji akustycznej, tympanometrii czy audiometrii tonalnej, które pomogą zadecydować o najlepszym sposobie leczenia. 

Otoemisję akustyczną, podstawowe badanie w diagnostyce niedosłuchu, może przeprowadzić protetyk słuchu. W BRANDvital jest ono całkowicie bezpłatne, wystarczy umówić się na wizytę w jednym z naszych oddziałów, wybierając najbardziej dogodny dla siebie termin. Nie wiąże się to z koniecznością zakupu aparatu słuchowego. Zapraszamy do kontaktu!