Uciążliwe szumy uszne 

„Szumi mi w uszach” – takie stwierdzenie coraz częściej zgłaszają pacjenci w gabinetach lekarskich. Szacuje się, że szumy uszne, rozumiane jako wrażenie akustyczne odnotowywane bez działania zewnętrznego bodźca akustycznego, występują u 10-15 proc. dorosłych na całym świecie.  Częstotliwość ich występowania zwiększa się wraz z wiekiem – skarży się na nie co dziesiąty Polak między 55–65 rokiem życia oraz co piąty po ukończeniu 75 lat. Co może być ich przyczyną?

Jakie są przyczyny szumów usznych?

Chwilowego szumienia w uszach doświadczył zapewne każdy z nas – taki objaw, o ile jest krótkotrwały i nie towarzyszą mu dolegliwości dodatkowe (np. nagły ból głowy), nie powinien być powodem do niepokoju. Jeżeli jednak wrażenie świstu czy dudnienia w uszach pojawia się regularnie (co najmniej 2 razy w tygodniu), a epizody trwają dłużej niż 5 minut, należy podjąć odpowiednią diagnostykę i leczenie.

Rozpoznanie przyczyny szumów usznych stanowi ogromne wyzwanie współczesnej medycyny. Istnieje wiele hipotez próbujących wytłumaczyć mechanizm powstawania dolegliwości. 

Szukając powodów zaburzenia, specjaliści rozgraniczają dwie sytuacje kliniczne: szumy uszne i niedosłuch oraz występowanie szumów przy zachowaniu prawidłowego stopnia odbiorów dźwięków. 

Szumy uszne i prawidłowy słuch – co to oznacza? 

Jeżeli osoba skarżąca się na szumienie w uszach nie zauważa, by jednocześnie doszło do pogorszenia jakości słyszenia, powodu zaburzeń upatruje się zwykle w zaburzeniach w prawidłowym przepływie krwi, zatruciu, alergii bądź zakażeniu pasożytniczym. W takiej sytuacji pod uwagę bierze się również czynniki emocjonalne – współwystępowanie szumu w uszach i nerwicy nie należy do rzadkich przypadków. Przyczyną mogą być również choroby psychiczne wywołujące omamy słuchowe. 

Szumy uszne i niedosłuch – przyczyny 

Współwystępowanie dzwonienia w uszach i zaburzeń słyszenia jest dla pacjenta szczególnie dotkliwe. Powodów takiego stanu rzeczy także może być co najmniej kilka. Wśród nich najczęściej wymienia się:

• ekspozycję na hałas – jeden z najbardziej powszechnych powodów szumu usznego i ubytku słuchu; niebezpieczny jest zwłaszcza hałas przemysłowy;
• zapalenie ucha środkowego – zwłaszcza typu wysiękowego; poza nieprzyjemnym szumem czy piskiem w uchu i niedosłuchem pojawia się uczucie, wrażenie pełności czy przelewania w uchu; co istotnie nie pojawia się ból, dlatego wysiękowe zapalenie ucha z postępującym niedosłuchem może pozostać długo niezauważone; 
• otosklerozę – choroba atakuje błędnik, wywołując postępujący niedosłuch typu przewodzeniowego; szumom usznym mogą towarzyszyć zawroty głowy; co ciekawe pacjent z otosklerozą lepiej rozumie mowę w hałasie; 
• chorobę Meniere’a – to schorzenie ucha wewnętrznego wywołane przez nadmierne gromadzenie się płynu w błędniku; wywołuje szumy uszne i niedosłuch odbiorczy, choć najbardziej charakterystycznym objawem są silne zawroty głowy;
• głuchotę starczą – związana jest z postępującymi wraz z wiekiem zmianami zwyrodnieniowymi w uchu wewnętrznym obejmującymi przede wszystkim komórki słuchowe ślimaka; zwykle występuje obustronnie i powoduje trudności z rozumieniem mowy (zwłaszcza w hałasie) oraz odbiór tonów wysokich;
• nagłą głuchotę idiopatyczna – charakteryzuje się niespodziewanym, zwykle jednostronnym, upośledzeniem słuchu z współwystępującymi szumami w uchu przypominającym pisk, mogą dołączyć również zaburzenia równowagi oraz zawroty głowy; przypuszcza się, że głuchota rozwija się na podłożu problemów naczyniowych, infekcji wirusowych lub zaburzeń immunologicznych. 

Wśród innych możliwych szumów usznych wymienia się urazy głowy i szyi, nadciśnienie tętnicze, miażdżycę czy nadczynność tarczycy. 

Szumy uszne – leczenie 

O tym, jak zlikwidować szumy uszne, decydują wyniki badań pacjenta, jeśli tylko diagnostyka pozwala ustalić bezpośrednią przyczynę dyskomfortu. Niestety, w wielu przypadkach określenie źródła problemu jest bardzo trudne i długotrwałe, często odbywa się metodą prób i błędów. 

Konieczne jest przeprowadzenie bardzo szczegółowego wywiadu z pacjentem, wykonanie badania ogólnego oraz badań otolaryngologicznych. Niezwykle ważne jest badanie narządu słuchu, może być również wymagane wykonanie rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej. 

W farmakologicznym leczeniu szumów usznych stosuje się m.in. leki poprawiające ukrwienie ucha wewnętrznego czy stymulujące pracę układu nerwowego, środki uspokajające przy przeciwlękowe. Wykorzystywane bywają również laseroterapia, ultradźwięki, terapia hiperbaryczna, a nawet psychoterapia. 

Zdarza się, że zalecaną metodą leczenia jest zabieg chirurgiczny, podczas którego dokonuje się np. przecięcia mięśni śródusznych lub – jeśli szumy mają podłoże naczyniowe – usuwa się źródło ucisku (np. guza). 

Domowe sposoby na szumy uszne 

Istnieje kilka domowym metod, które mogą przynieść ulgę, zwłaszcza kiedy szumy uszne nie są jeszcze zaawansowane. 

Warto zadbać o zdrowy styl życia – stosować zbilansowaną dietę i pamiętać o regularnej aktywności fizycznej, a także ograniczyć używki, w tym picie kawy i mocnej herbaty, które powodują wzrost ciśnienia. U osób w lepszej kondycji fizycznej, mniej podatnych na stres, nasilenie szumów usznych jest zwykle mniejsze.  

Zaleca się rezygnację z używania stoperów oraz zasypiania w kompletnej ciszy – przed położeniem się do łóżka warto włączyć kojącą muzykę, która łagodnie wypełni tło. 

Należy pamiętać, że przy jednoczesnym występowania szumów usznych i niedosłuchu, może być konieczne stosowanie odpowiednio dobranego aparatu słuchowego.