Zbyt wrażliwi na dźwięki 

Nadwrażliwość słuchowa to bardzo uciążliwa dolegliwość, która utrudnia lub wręcz uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Osoby nadwrażliwe na dźwięki często się izolują i zamykają przed światem zewnętrznym, ponieważ nie są w stanie tolerować zwyczajnych odgłosów. Jakie są jej objawy i o czym świadczy nadwrażliwość słuchowa u dzieci i dorosłych? 

Czym jest nadwrażliwość słuchowa i jakie są jej objawy? 

Nadwrażliwość słuchową najogólniej określa się jako obniżoną tolerancję na dźwięki. W praktyce można spotkać się z różnymi definicjami tego zjawiska – zależnie od charakteru objawów jest ono przedmiotem badań specjalistów z różnych dziedzin – otolaryngologów, audiologów, neurologów, a nawet psychiatrów. 

Nadwrażliwości tego typu towarzyszy nie tylko dyskomfort słuchowy. Może pojawić się ból, silny strach przed ekspozycją na bodźce dźwiękowe czy rozdrażnienie. Osoby nadwrażliwe zgłaszają często szumienie w uszach, problemy z zasypianiem i łatwość wybudzania się czy trudności z koncentracją.

Sprawdź także: Szumy uszne – jakie są ich przyczyny i jak leczyć?

Aby zobrazować problem można powiedzieć, że dla większości z nas bardzo uciążliwy jest dźwięk o natężeniu 90-100 decybeli (np. odgłos piły łańcuchowej). U pacjentów nadwrażliwych ten sam poziom dyskomfortu budzi np. odgłos gości rozmawiających w restauracji czy trzaśnięcia drzwiami. 

Wyodrębnia się kilka rodzajów nadwrażliwości słuchowej:

Hyperacusis

Hyperacusis charakteryzuje się nadmierną reaktywnością na dźwięki o umiarkowanej głośności, które u osób zdrowych nie wywołałyby dyskomfortu. U osób cierpiących na nadwrażliwość słuchu hyperacusis, dźwięki o zwykłym poziomie natężenia mogą być odbierane jako nieprzyjemne lub bolesne. Często też osoby te zmieniają swój dotychczasowy tryb życia, aby unikać dźwięków, które mogą wywoływać dyskomfort, co w konsekwencji może doprowadzić do izolacji społecznej. Zaburzenie to często może występować również z innymi rodzajami nadwrażliwości – mizofonia i fonofobia.

Mizofonia

Mizofonia to zwiększona niechęć do określonej grupy dźwięków, które podobnie jak w przypadku fotofobii rodzą niepokój i zdenerwowanie. Charakteryzuje się silną reakcją emocjonalną na specyficzne dźwięki, które wywołują nieprzyjemne uczucie. Osoby z mizofonią mogą odczuwać złość, irytację lub lęk, a także doświadczyć objawów somatycznych, takich jak: przyspieszone bicie serca, skurcze mięśni, odczuwać trudności w oddychaniu lub czuć ból. Najbardziej kłopotliwe dźwięki, często są powiązane z doświadczeniami życiowymi, profilem psychologicznym i więziami emocjonalnymi. Najczęściej reakcje pojawiają się na dźwięki wydawane przez bliskich. 

Fonofobia

U osób cierpiących na tę odmianę nadwrażliwości bodźce dźwiękowe wywołują silną reakcję emocjonalną (przede wszystkim strach), co odróżnią ja od mizofonii. Dźwięki, które mogą wywoływać lęk u osób cierpiących, nie muszą być głośne – często ciche dźwięki mogą wywoływać negatywną reakcję, podczas gdy inne pozostają obojętne. Występujący strach może wynikać z powiązania dźwięku z traumatycznym doświadczeniem lub z przekonania, że dany odgłos może uszkodzić słuch. 

Nadwrażliwość słuchowa u dzieci – najczęstsze objawy 

O ile osoba dorosła jest w stanie samodzielnie stwierdzić występowanie zaburzenia, nadwrażliwość słuchowa u dziecka jest trudniejsza do zauważenia. Jej występowanie u malucha można podejrzewać, gdy dziecko: 

• ma trudności z zasypianiem, często wybudza się w nocy,
• ma problemy z utrzymaniem uwagi, 
• zasłania uszy w reakcji na głośniejsze dźwięki, 
• nie chce bawić się „głośnymi” zabawkami, 
• unika hałaśliwych miejsc, nie chce wchodzić do gwarnych pomieszczeń, 
• ma tendencje do częstego płaczu, krzyków, 
• często jest bardzo zmęczone, zwłaszcza po powrocie ze szkoły czy przedszkola. 

w wielu przypadkach wiąże się z zaburzeniami integracji sensorycznej, może też towarzyszyć autyzmowi czy zespołowi Aspergera. 

Nadwrażliwość słuchowa – przyczyny 

O czym świadczy nadwrażliwość słuchowa? Skąd się bierze? 

Przyczyny nadwrażliwości słuchowej nie zostały dokładnie wyjaśnione. Jej występowanie nierzadko wiąże się z szumami usznymi, ale podłożem może być wiele innych zaburzeń działania narządu słuchu i ośrodkowego układu nerwowego. 

Ze względu na potencjalne przyczyny specjaliści dzielą nadwrażliwość na dźwięki na: 

• obwodową – źródła problemu upatruje się m.in. w dysfunkcji strzemiączka, uszkodzeniu nerwu twarzowego lub półpaścu usznym. Niedziałający poprawnie mechanizm sprawia, że przy określonym poziomie bodźca do ucha dociera więcej energii akustycznej niż normalnie, co może prowadzić do wrażenia, że dźwięk jest głośniejszy;
  
• centralną – spowodowaną niedoborem serotoniny, która kontroluje wrażliwość sensoryczną; taki rodzaj nadwrażliwości może towarzyszyć osobom cierpiącym na depresję, zespół stresu pourazowego, nerwicę czy chroniczne zmęczenie; 
• obwodowo-centralną – wiąże się z uszkodzeniem ślimaka; towarzyszy jej tzw. objaw wyrównywania głośności, który polega na zbyt szybkim aktywowaniu neuronów w porównaniu do przyrostu natężenia dźwięku, w związku z czym jest on odczuwany jako zbyt głośny (u osób zdrowych odczucie głośności jest proporcjonalne do wzrostu natężenia dźwięków). 

Badania dowodzą, że na stopień nadwrażliwości może wpływać ogólne samopoczucie. Im większe zmęczenie i wyższy poziom stresu, tym objawy są silniej wyrażone. 

Jak zbadać nadwrażliwość słuchową? 

Nadwrażliwość słuchową u dziecka i dorosłego rozpoznaje się dzięki przeprowadzeniu audiometrii totalnej, która może potwierdzić obniżony próg słyszenia. To obecnie najważniejsze badanie wykorzystywane w diagnostyce dysfunkcji. Należy wykonać je dla lewego i prawego ucha, dla częstotliwości wysokich i niskich. Ustalany jest również UCL (ang. Uncomfortable Loudness Level), czyli próg dyskomfortu. Przyjmuje się, że jeśli norma słuchu jest zachowana, to objawem nadwrażliwości jest UCL na poziomie 80 dB HL.

Nadwrażliwość może jednak występować również u osób z prawidłowym audiogramem (wynikiem audiometrii). Konieczny jest wówczas bardzo dokładny wywiad z pacjentem oraz przeprowadzenie badań otolaryngologicznych. 

W rozpoznaniu pomocne jest także subiektywne badanie poziomu narastania irytacji i strachu w kontakcie z bodźcami dźwiękowymi w sytuacjach dnia codziennego. Odbywa się to przy użyciu skali od 0 do 100, gdzie 100 oznacza najwyższe zdenerwowanie.

Jak leczyć nadwrażliwość słuchową? 

Szumy uszne i nadwrażliwość słuchowa rzadko mogą zostać całkowicie wyleczone. Korzystanie z dostępnych terapii w dużym stopniu zmniejsza jednak nasilenie objawów. Często pierwszym rekomendowanym krokiem jest skorzystanie ze wsparcia psychologicznego pomocnego w akceptacji swojego stanu i znalezieniu motywacji do zwalczenia dolegliwości. 

Metoda Tinnitus Retraining Therapy (TRT)

W leczeniu stosuje się TRT (ang. Tinnitus Re-training Therapy), która dąży do zniesienia reakcji na bodźce i uznanie ich za neutralne. W tym celu pacjentom do uszu podawane są dźwięki szerokopasmowe o różnych stopniach intensywności zwiększanych stopniowo (dźwięk jest podwyższany o kilka decybeli np. raz na dwa tygodnie). Terapia tego typu jest prowadzona w taki sposób, by nie wywoływała dyskomfortu.   

Metoda maskowania

W leczeniu stosuje się także metodę maskowania, która polega na odwracaniu uwagi pacjenta od Nadwrażliwość słuchowa może wpływać na codzienne życie, powodując dyskomfort i stres. Dowiedz się, jakie są jej objawy oraz poznaj skuteczne metody leczenia, które pomogą Ci poprawić jakość życia tych dźwięków, które wywołują u niego irytację poprzez obecność innych w tle. Istnieje także terapia specyficznymi dźwiękami, podczas której trudne dla pacjenta dźwięki są nagrywana, a następnie odtwarzane mu w chwili relaksu, jednak w natężeniu niepowodującym rozdrażnienia, co pozwala zwiększyć na nie tolerancję. 

Trwają badania nad skutecznością preparatów farmaceutycznych. Korzystne działanie wykazują m.in. inhibitory receptorów serotoniny, środki przeciwlękowe oraz przeciwpadaczkowe. 

Podejrzewasz u siebie lub u swojego dziecka nadwrażliwość słuchową? Zgłoś się do jednej z naszych placówek i wykonaj badanie audiometryczne (w przypadku dzieci badanie może być wykonywane, jeśli maluch potrafi czytać i pisać). Umów wizytę telefonicznie i przeprowadź diagnostykę bez oczekiwania w kolejkach. 

*Ostatnia aktualizacja wpisu: 10.08.2024*