Niebezpieczny hałas 

Wpływ hałasu na zdrowie utożsamiany jest przez naukowców z oddziaływaniem na organizm toksyn zanieczyszczających środowisko. Dźwięki o nadmiernym natężeniu towarzyszą nam niemal nieprzerwanie – w domu, na ulicy, w pracy. Następstwem narażenia na hałas może być uraz akustyczny, który grozi nieodwracalnym upośledzeniem słuchu. Jak do niego dochodzi, jak go rozpoznać i jakie są możliwości leczenia? 

Uraz akustyczny – uszkodzenie słuchu przez hałas  

Ekspozycja na hałas jest czynnikiem poważnie zagrażającym prawidłowemu funkcjonowaniu struktur narządu słuchu. Chodzi przede wszystkim o znajdujący się w uchu wewnętrznym narząd Cortiego, a dokładniej – o budujące go komórki słuchowe.

Kiedy fala dźwiękowa dociera do ucha wewnętrznego, najpierw uderza w błonę bębenkową, wprawiając ją w drgania. Wibracje przekazywane są następnie do wspomnianego narządu Cortiego, a komórki słuchowe przekształcają je w impulsy elektryczne. Te za pośrednictwem nerwu słuchowego trafiają one do mózgu, podlegając przetworzeniu i interpretacji. 

Nadmierne natężenie dźwięków może powodować uszkodzenie komórek słuchowych, a jeśli hałas jest szczególnie wysoki – nawet pęknięcie błony bębenkowej. Mamy wówczas do czynienia z urazem akustycznym. 

Audiogram i inne badania przy urazie akustycznym 

Uszkodzenie słuchu spowodowane hałasem rozpoznaje się w oparciu o wywiad lekarski, badanie otolaryngologiczne oraz – najbardziej istotne diagnostycznie – badanie audiometryczne. Audiogram – wynik audiometrii – obrazuje w postaci krzywych próg słyszenia określający najcichszy możliwy do usłyszenia dźwięk (dla prawego i lewego ucha oddzielnie). Gdy dojdzie do urazu akustycznego, próg słyszenia jest obniżony o więcej niż 30 dBHL przy wszystkich badanych częstotliwościach. 

Kto jest najbardziej narażony na uszkodzenie akustyczne ucha? 

Największe ryzyko wystąpienia urazu akustycznego występuje u:

• osób w podeszłym wieku, 
• osób cierpiących na zapalenie ucha środkowego, 
• osób z niedosłuchem typu odbiorczego, 
• osób z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku niedosłuchu,
• osób po przebytych operacjach uszu. 

Na doznanie urazu akustycznego podatni są również pacjenci przyjmujący leki o działaniu ototoksycznym, czyli takie, które mogą negatywnie wpływać na słuch. Zaliczają się tutaj m.in. niektóre rodzaje antybiotyków (np. tobramicyna, gentamicyna, neomycyna), salicylanów i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. naproksen, ibuprofen, polopiryna) czy diuretyków (np. furosemid). 

Uraz akustyczny – objawy i rodzaje 

 W zależności od wysokości natężenia hałasu i czasu jego trwania, uraz akustyczny może mieć różny charakter. 

Ostry uraz akustyczny 

Powstaje przy narażeniu na hałas przekraczający 130 dB. Jego przyczyną może być np. wybuch petardy w bliskiej odległości czy huk eksplozji, choć zdarzają się również przypadki występowania urazu akustycznego po koncercie czy strzelaniu z broni (np. podczas polowania czy akcji policyjnej). 

Na taki typ urazu mogą wskazywać ból ucha po głośnym dźwięku, niedosłuch lub całkowita głuchota, szum uszny (ten może przyjmować formę pisku), krwawienia z uszu.

Sprawdź także: Niedosłuch i samotność często idą w parze

Przewlekły uraz akustyczny 

O urazie przewlekłym mówimy, kiedy uszkodzenie następuje w wyniku długotrwałego narażenia na hałas o dużym lub umiarkowanym natężeniu. Pacjent skarży się na szumienie w uszach i nieprzyjemne uczucie zwiększonego ciśnienia w uchu i głowie. Zgłasza też pogorszenie koncentracji. 

Stopniowo dochodzi u niego do obustronnego ubytku słuchu (znamienne jest niedosłyszenie dźwięków o częstotliwości przekraczającej 4000 Hz (objaw niedosłuchu odbiorczego), co jest zauważalne w momencie, kiedy pojawiają się trudności w rozumieniu mowy. 

Niedosłuch postępuje najszybciej w pierwszych latach pracy w hałasie. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim osoby pracujące w takich branżach, jak: produkcja, budowa, górnictwo, transport czy szkolnictwo. 

W związku z tym, że przewlekły uraz akustyczny przez długi czas może pozostawać niezauważony, pracownikom tych branż zaleca się regularne wykonywanie badań słuchu. Warto mieć świadomość, że w Polsce uraz akustyczny jest najczęściej występującą chorobą zawodową. Jeżeli do uszczerbku dojdzie z winy pracodawcy, pracownik może ubiegać się o stosowne zadośćuczynienie. 

Pierwsza pomoc i leczenie urazu akustycznego 

Przy podejrzeniu wystąpienia ostrego urazu akustycznego trzeba uspokoić chorego i jak najszybciej wezwać pomoc medyczną. Im wcześniej zostanie podjęte leczenie, tym lepsze rokowania dla pacjenta. Jeśli wystąpiło krwawienie z ucha, nie należy stosować tamponady (do ucha nie można niczego wkładać).

W leczeniu ostrego urazu akustycznego stosuje się glikokortykosteroidy ogólnie. W sytuacji, kiedy dojdzie do pęknięcia błony bębenkowej, konieczne może być wykonanie zabiegu tympanoplastyki, czyli jej odtworzenia. 

Zmiany powstałe w przebiegu przewlekłego urazu akustycznego są nieodwracalne. Regularna ekspozycja na hałas prowadzi zazwyczaj do trwałego niedosłuchu i konieczności stosowania aparatu słuchowego. Przy wsparciu specjalisty urządzenie można dobrać bardzo precyzyjnie, dostosowując jego funkcje do wymagań wynikających z prowadzonego trybu życia. Im wcześniej pacjent zacznie stosować aparat słuchowy, tym lepsze efekty osiągnie. 

Przeczytaj również: Jak dobrać aparat słuchowy?

Jak zapobiegać uszkodzeniu słuchu przez hałas? 

Podstawą jest unikanie narażenia na wysokie natężenie dźwięków, szczególnie jeśli wiemy, że mamy predyspozycje do wystąpienia urazu. Lepiej zrezygnować wówczas z udziału w pokazie fajerwerków czy koncercie. Nie zaleca się także głośnego słuchania muzyki przez słuchawki. Pracując w zakładach o wysokim zanieczyszczeniu hałasem (np. w halach produkcyjnych), należy korzystać ze stosownych środków ochrony osobistej i stosować się do zasad BHP (osobom z niedosłuchem nie zaleca się podejmowania zatrudnienia w takich miejscach). 

Jak wspomnieliśmy, bardzo ważne jest wykonywanie regularnych badań słuchu. W BRANDvital oferujemy bezpłatne przeprowadzenie audiometrii w jednym z siedmiu naszych oddziałów znajdujących się w największych miastach w Polsce. Dysponujemy także szerokim wyborem aparatów słuchowych wiodących producentów w najlepszych cenach na rynku. Zapraszamy do kontaktu!