Niebezpieczny hałas 

Wpływ hałasu na zdrowie utożsamiany jest przez naukowców z oddziaływaniem na organizm toksyn zanieczyszczających środowisko. Dźwięki o nadmiernym natężeniu towarzyszą nam niemal nieprzerwanie – w domu, na ulicy, w pracy. Następstwem narażenia na hałas może być uraz akustyczny, który grozi nieodwracalnym upośledzeniem słuchu. Jak do niego dochodzi, jak go rozpoznać i jakie są możliwości leczenia? 

Uraz akustyczny – uszkodzenie słuchu przez hałas  

Ekspozycja na hałas jest czynnikiem poważnie zagrażającym prawidłowemu funkcjonowaniu struktur narządu słuchu. Chodzi przede wszystkim o znajdujący się w uchu wewnętrznym narząd Cortiego, a dokładniej – o budujące go komórki słuchowe.

Kiedy fala dźwiękowa dociera do ucha wewnętrznego, najpierw uderza w błonę bębenkową, wprawiając ją w drgania. Wibracje przekazywane są następnie do wspomnianego narządu Cortiego, a komórki słuchowe przekształcają je w impulsy elektryczne. Te za pośrednictwem nerwu słuchowego trafiają one do mózgu, podlegając przetworzeniu i interpretacji. 

Nadmierne natężenie dźwięków może powodować uszkodzenie komórek słuchowych, a jeśli hałas jest szczególnie wysoki – nawet pęknięcie błony bębenkowej. Mamy wówczas do czynienia z urazem akustycznym. 

Audiogram i inne badania przy urazie akustycznym 

Uszkodzenie słuchu spowodowane hałasem rozpoznaje się w oparciu o wywiad lekarski, badanie otolaryngologiczne oraz – najbardziej istotne diagnostycznie – badanie audiometryczne. Audiogram – wynik audiometrii – obrazuje w postaci krzywych próg słyszenia określający najcichszy możliwy do usłyszenia dźwięk (dla prawego i lewego ucha oddzielnie). Gdy dojdzie do urazu akustycznego, próg słyszenia jest obniżony o więcej niż 30 dBHL przy wszystkich badanych częstotliwościach. 

Kto jest najbardziej narażony na uszkodzenie akustyczne ucha? 

Największe ryzyko wystąpienia urazu akustycznego występuje u:

• osób w podeszłym wieku, 
• osób cierpiących na zapalenie ucha środkowego, 
• osób z niedosłuchem typu odbiorczego, 
• osób z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku niedosłuchu,
• osób po przebytych operacjach uszu. 

Na doznanie urazu akustycznego podatni są również pacjenci przyjmujący leki o działaniu ototoksycznym, czyli takie, które mogą negatywnie wpływać na słuch. Zaliczają się tutaj m.in. niektóre rodzaje antybiotyków (np. tobramicyna, gentamicyna, neomycyna), salicylanów i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. naproksen, ibuprofen, polopiryna) czy diuretyków (np. furosemid). 

Uraz akustyczny – objawy i rodzaje 

 W zależności od wysokości natężenia hałasu i czasu jego trwania, uraz akustyczny może mieć różny charakter. 

Ostry uraz akustyczny 

Powstaje przy narażeniu na hałas przekraczający 130 dB. Jego przyczyną może być np. wybuch petardy w bliskiej odległości czy huk eksplozji, choć zdarzają się również przypadki występowania urazu akustycznego po koncercie czy strzelaniu z broni (np. podczas polowania czy akcji policyjnej). 

Na taki typ urazu mogą wskazywać ból ucha po głośnym dźwięku, niedosłuch lub całkowita głuchota, szum uszny (ten może przyjmować formę pisku), krwawienia z uszu. 

Przewlekły uraz akustyczny 

O urazie przewlekłym mówimy, kiedy uszkodzenie następuje w wyniku długotrwałego narażenia na hałas o dużym lub umiarkowanym natężeniu. Pacjent skarży się na szumienie w uszach i nieprzyjemne uczucie zwiększonego ciśnienia w uchu i głowie. Zgłasza też pogorszenie koncentracji. 

Stopniowo dochodzi u niego do obustronnego ubytku słuchu (znamienne jest niedosłyszenie dźwięków o częstotliwości przekraczającej 4000 Hz (objaw niedosłuchu odbiorczego), co jest zauważalne w momencie, kiedy pojawiają się trudności w rozumieniu mowy. 

Niedosłuch postępuje najszybciej w pierwszych latach pracy w hałasie. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim osoby pracujące w takich branżach, jak: produkcja, budowa, górnictwo, transport czy szkolnictwo. 

W związku z tym, że przewlekły uraz akustyczny przez długi czas może pozostawać niezauważony, pracownikom tych branż zaleca się regularne wykonywanie badań słuchu. Warto mieć świadomość, że w Polsce uraz akustyczny jest najczęściej występującą chorobą zawodową. Jeżeli do uszczerbku dojdzie z winy pracodawcy, pracownik może ubiegać się o stosowne zadośćuczynienie. 

Pierwsza pomoc i leczenie urazu akustycznego 

Przy podejrzeniu wystąpienia ostrego urazu akustycznego trzeba uspokoić chorego i jak najszybciej wezwać pomoc medyczną. Im wcześniej zostanie podjęte leczenie, tym lepsze rokowania dla pacjenta. Jeśli wystąpiło krwawienie z ucha, nie należy stosować tamponady (do ucha nie można niczego wkładać).

W leczeniu ostrego urazu akustycznego stosuje się glikokortykosteroidy ogólnie. W sytuacji, kiedy dojdzie do pęknięcia błony bębenkowej, konieczne może być wykonanie zabiegu tympanoplastyki, czyli jej odtworzenia. 

Zmiany powstałe w przebiegu przewlekłego urazu akustycznego są nieodwracalne. Regularna ekspozycja na hałas prowadzi zazwyczaj do trwałego niedosłuchu i konieczności stosowania aparatu słuchowego. Przy wsparciu specjalisty urządzenie można dobrać bardzo precyzyjnie, dostosowując jego funkcje do wymagań wynikających z prowadzonego trybu życia. Im wcześniej pacjent zacznie stosować aparat słuchowy, tym lepsze efekty osiągnie. 

Jak zapobiegać uszkodzeniu słuchu przez hałas? 

Podstawą jest unikanie narażenia na wysokie natężenie dźwięków, szczególnie jeśli wiemy, że mamy predyspozycje do wystąpienia urazu. Lepiej zrezygnować wówczas z udziału w pokazie fajerwerków czy koncercie. Nie zaleca się także głośnego słuchania muzyki przez słuchawki. Pracując w zakładach o wysokim zanieczyszczeniu hałasem (np. w halach produkcyjnych), należy korzystać ze stosownych środków ochrony osobistej i stosować się do zasad BHP (osobom z niedosłuchem nie zaleca się podejmowania zatrudnienia w takich miejscach). 

Jak wspomnieliśmy, bardzo ważne jest wykonywanie regularnych badań słuchu. W BRANDvital oferujemy bezpłatne przeprowadzenie audiometrii w jednym z siedmiu naszych oddziałów znajdujących się w największych miastach w Polsce. Dysponujemy także szerokim wyborem aparatów słuchowych wiodących producentów w najlepszych cenach na rynku. Zapraszamy do kontaktu!