Uczucie zatkanego ucha po czyszczeniu patyczkiem kosmetycznym to doświadczenie, które wielu z nas zna aż za dobrze. Wydawać się może, że robimy coś dla higieny — delikatnie usuwamy woskowinę, by “oczyścić” przewód słuchowy. Chwilę później jednak jest gorzej: pojawia się nieprzyjemny ucisk, szum, a nawet lekki ból. To wcale nie przypadek. Laryngolodzy od lat alarmują, że czyszczenie uszu patyczkiem jest nie tylko niepotrzebne, ale wręcz szkodliwe. Zrozumienie, dlaczego tak się dzieje, wymaga krótkiego spojrzenia na to, jak naprawdę funkcjonuje nasz układ słuchowy.

Jak zbudowane jest ucho i jaką rolę pełni woskowina?

Ucho to precyzyjny, delikatny narząd zbudowany z trzech części — ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Przewód słuchowy, czyli część ucha zewnętrznego, nie jest pustą rurką. Pokryty jest skórą zawierającą gruczoły łojowe i woskowinowe, które produkują cerumen, czyli woskowinę uszną. Ta naturalna substancja pełni kluczową rolę w ochronie ucha — nawilża jego wnętrze, zapobiega wysychaniu skóry, zatrzymuje kurz i drobnoustroje, a także działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo.

Wielu pacjentów zaskakuje informacja, że ucho potrafi się samo oczyszczać. Woskowina przesuwa się stopniowo ku ujściu kanału słuchowego dzięki ruchom żuchwy, np. podczas mówienia czy żucia. Wystarczy więc myć zewnętrzną część małżowiny — głębsze czyszczenie nie jest potrzebne, a często wręcz szkodzi.

Dlaczego patyczek kosmetyczny powoduje zatkanie ucha?

Patyczki, mimo że wyglądają niegroźnie, nie są narzędziem do higieny przewodu słuchowego. Wpychając je do środka, zamiast usuwać woskowinę, przesuwamy ją głębiej w kierunku błony bębenkowej. Woskowina zaczyna się tam ubijać, tworząc z czasem gęsty, twardy korek, który blokuje przepływ dźwięku i powietrza.

Dodatkowo dochodzi do mikrourazów skóry kanału słuchowego — jego ściany są delikatne i łatwo ulegają podrażnieniu. Uszkodzona błona śluzowa puchnie, co jeszcze bardziej zwęża przewód. Pojawia się uczucie pełności, ciśnienia i stłumienia dźwięków. W takich warunkach bakterie mają idealne środowisko do rozwoju, co może prowadzić do zapalenia ucha zewnętrznego.

Wielokrotne sięganie po patyczki często kończy się przewlekłymi problemami — nawracającymi korkami woskowymi, stanami zapalnymi, a nawet pęknięciem błony bębenkowej. Dlatego lekarze apelują: patyczki kosmetyczne służą do pielęgnacji skóry, nie do higieny uszu.

Co się dzieje w uchu, gdy czujesz że “jest zatkane”?

Zatkanie ucha to nic innego jak mechaniczna blokada przewodu słuchowego. Kiedy korek woskowiny szczelnie zamknie światło kanału, fale dźwiękowe nie mogą dotrzeć do błony bębenkowej. W rezultacie dźwięki wydają się przytłumione, a pacjent ma wrażenie, jakby “ucho się zamknęło”. Po kąpieli lub pływaniu woskowina może napęcznieć pod wpływem wilgoci, co nasila objawy i powoduje jeszcze większe zatkanie. U niektórych osób pojawia się obrzęk skóry przewodu słuchowego — wtedy uczucie ucisku i zatkania staje się wyjątkowo dokuczliwe. Niektórzy pacjenci zgłaszają też lekkie zawroty głowy, ponieważ zaburzenia ciśnienia w uchu zewnętrznym mogą wpływać na zmysł równowagi.

Co zrobić, gdy zatka Ci się ucho po użyciu patyczka?

Nie należy próbować usuwać woskowiny patyczkiem ani żadnym innym przedmiotem — to tylko pogłębi problem. Najlepiej zachować spokój i:

1. Nie wlewaj wody, alkoholu ani oliwy na własną rękę — jeśli korek jest twardy, płyn może go spęcznieć i zwiększyć uczucie zatkania,
2. Zastosuj preparat do zmiękczania woskowiny, ale tylko jeśli nie występują objawy infekcji (ból, gorączka, wyciek ropny),
3. Udaj się do laryngologa — specjalista może bezpiecznie usunąć woskowinę metodą płukania, ssania pod mikroskopem lub delikatnego wyjmowania narzędziem z optyką,
4. Po zabiegu daj uchu odpocząć — nie używaj patyczków, unikaj wody i nie wprowadzaj żadnych przedmiotów do przewodu słuchowego.

Masz problem z zatkanym uchem? W BrandVital wykonasz bezpłatne badanie słuchu.

Jak dbać o higienę uszu bez ryzyka?

Higiena uszu nie wymaga skomplikowanych zabiegów. Wystarczy dbać o czystość zewnętrznej części małżowiny usznej i unikać manipulowania wewnątrz przewodu słuchowego. Najlepiej czyścić ucho tylko z zewnątrz, np. miękkim ręcznikiem lub wilgotnym wacikiem.

Wnętrze ucha powinno pozostać nietknięte — woskowina spełnia funkcję ochronną i nie powinna być regularnie usuwana. Jeśli jednak masz tendencję do tworzenia się korków woskowych, możesz stosować preparaty rozpuszczające* raz na kilka tygodni. U osób, które noszą aparaty słuchowe lub słuchawki douszne, warto raz w roku skontrolować stan uszu u laryngologa. Po kąpieli lub pływaniu wystarczy delikatnie osuszyć okolicę ucha ręcznikiem — nie należy wprowadzać patyczków ani innych przedmiotów do środka. Nadmierna higiena może być równie szkodliwa jak jej brak.

*używaj ich zgodnie z zalecaniami lekarza lub farmaceuty.

Kiedy konieczna jest wizyta specjalistyczna?

Jeśli uczucie zatkania nie ustępuje po kilku dniach, słuch wyraźnie się pogorszył lub pojawił się ból, należy jak najszybciej zgłosić się do laryngologa. Do niepokojących objawów należą:

• wydzielina z ucha,
• gorączka,
• zawroty głowy,
• wrażenie, że w uchu coś “trzeszczy” przy ruchach szczęką.

Warto udać się do specjalisty, jeśli podejrzewasz, że w uchu pozostał fragment patyczka lub innego przedmiotu. Lekarz dysponuje odpowiednim sprzętem diagnostycznym i może ocenić stan błony bębenkowej. Dzięki temu zabieg usunięcia woskowiny jest szybki, bezpieczny i bezbolesny, a ucho odzyskuje pełną drożność i komfort.